Việc thực hiện chức năng giám sát của HĐND, nhất là hoạt động giám sát chuyên đề có ý nghĩa quan trọng, thể hiện vai trò của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương. Mục đích của giám sát nhằm xem xét, đánh giá việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết của HĐND, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa phương. Để hoạt động giám sát chuyên đề có hiệu quả, việc lựa chọn nội dung giám sát phải phù hợp với thực tiễn và toàn diện trên các lĩnh vực là một bước rất quan trọng trong quá trình tổ chức triển khai hoạt động giám sát. Giám sát chuyên đề giúp cho các đơn vị chịu sự giám sát thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của mình, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề bất cập, bức xúc được cử tri quan tâm; đồng thời tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước và những chủ trương của xã đã được HĐND xã ban hành.
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm
A. PHẦN MỞ ĐẦU
- Bối cảnh của đề tài
Việc thực hiện chức năng giám sát của HĐND, nhất là hoạt động giám sát chuyên đề có ý nghĩa quan trọng, thể hiện vai trò của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương. Mục đích của giám sát nhằm xem xét, đánh giá việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết của HĐND, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa phương. Để hoạt động giám sát chuyên đề có hiệu quả, việc lựa chọn nội dung giám sát phải phù hợp với thực tiễn và toàn diện trên các lĩnh vực là một bước rất quan trọng trong quá trình tổ chức triển khai hoạt động giám sát. Giám sát chuyên đề giúp cho các đơn vị chịu sự giám sát thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của mình, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề bất cập, bức xúc được cử tri quan tâm; đồng thời tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước và những chủ trương của xã đã được HĐND xã ban hành.
Hiểu được chức năng, tầm quan trọng của hoạt động giám sát chuyên đề trong những năm qua Thường trực HĐND xã Sơn Hàm luôn chú trọng hoạt động giám sát chuyên đề để hoạt động giám sát đảm bảo theo hướng chuyên sâu, toàn diện, hiệu quả, HĐND xã Sơn Hàm tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng các cuộc giám sát chuyên đề, tập trung vào những vấn đề cử tri quan tâm. Qua đó, phát huy hiệu quả việc huy động, sử dụng các nguồn lực, góp phần hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Tuy nhiên, để hoạt động giám sát chuyên đề thực sự phát huy được hiệu quả, tránh hình thức thì cần phải nâng cao chất lượng giám sát,vì vậy “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã” cần được quan tâm để hoạt động của HĐND xã ngày càng có chiều sâu và hiệu quả hơn.
II. Lý do chọn đề tài.
Giám sát là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, của Thường trực, các ban và đại biểu HĐND được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND. Thông qua hoạt động giám sát nhằm đôn đốc, kiểm tra, bảo đảm thực thi có hiệu quả chính sách, pháp luật và các nghị quyết của HĐND các cấp đề ra.
Thời gian qua, HĐND xã Sơn Hàm nói riêng, HĐND các xã, Thị trấn nói chung trên địa bàn huyện Hương Sơn thực hiện chức năng giám sát cơ bản đầy đủ theo quy trình luật định, qua giám sát phản ánh đúng thực trạng tình hình, chỉ ra những việc làm được, chưa được, kiến nghị các giải pháp để tiếp tục chỉ đạo, quản lý, điều hành thực hiện có hiệu quả hơn về nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội, việc thực hiện, chấp hành chính sách, pháp luật ở địa phương.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hiệu quả và tác dụng giám sát chuyên đề của HĐND cấp xã, Thị trấn vẫn còn có những hạn chế nhất định, việc lựa chọn nội dung giám sát từng lúc chưa đúng trọng tâm, trọng điểm; các báo cáo kết quả giám sát các chuyên đề chưa đảm bảo chất lượng, những đánh giá, nhận định, các kiến nghị, đề xuất đối với đơn vị giám sát còn chung chung, nên đôi lúc, đôi nơi giám sát chưa mang lại kết quả rõ nét…
Xuất phát từ vai trò, ý nghĩa quan trọng của hoạt động giám sát chuyên đề cũng như những hạn chế của hoạt động giám sát chuyên đề hiện nay Chính những lý do đó tôi đã chọn đề tài cho sáng kiến kinh nghiệm của mình là: Giải pháp Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền miệng về phổ biến giáo dục pháp luật trên địa bàn xã.
III. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu
Đề tài hướng tới nghiên cứu đề xuất các kiến nghị giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã
Để đạt được mục đích đó đề tài hướng tới thực hiện 3 nhiệm
vụ nghiên cứu:
Thứ nhất: Hệ thống hoá kiến thức lý luận, những quy định chung về hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã.
Thứ hai: Đánh giá thực trạng chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm.
Thứ ba: Xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý luận, thực tiễn hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài về mặt không gian được giới hạn ở địa bàn xã Sơn Hàm; về mặt thời gian được giới hạn từ đầu năm 2022 đến nay.
IV. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Tăng cường trách nhiệm, hiệu quả công tác giám sát chuyên đề của HĐND thực hiện chức năng, nhiệm vụ của HĐND, Thường trực HĐND và của người đại biểu HĐND thông qua công tác hoạt động giám sát chuyên đề để thấy rằng việc triển khai, tổ chức thực hiện các văn bản, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương đã được kịp thời đến với nhân dân hay chưa. Các chế độ chính sách đã đảm bảo kịp thời, đúng đối tượng,Pháp lệnh Dân chủ được triển khai sâu rộng quyền làm chủ của nhân dân, từ đó nhân dân tích cực tham gia xây dựng chính quyền vững mạnh.Việc triển khai các chương trình về phát triển kinh tế xã hội của địa phương; việc thực hiện các chính sách hỗ trợ của nhà nước, những vấn đề bức xúc mà cử tri và nhân dân quan tâm... Việc đánh giá thực trạng công tác giám sát chuyên đề của HĐND xã trong thời gian áp dụng vừa qua vừa nêu ra những kết quả đạt được và hạn chế cũng như nguyên nhân hạn chế. Trên cơ sở đó, đưa ra những giải pháp góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã trong thời gian tới.
- Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
Từ thực tiễn hoạt động của HĐND xã Sơn Hàm, nhiệm kỳ 2021-2026 tiếp tục được đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động bằng nhiều giải pháp, trong đó lựa chọn giám sát các chuyên đề phát sinh từ thực tiễn liên quan đến đời sống dân sinh và quá trình phát triển kinh tế - xã hội của xã nhà để tổ chức giám sát. Qua đó khẳng định rõ vai trò, trách nhiệm của HĐND và đại biểu HĐND xã là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng, quyền làm chủ của nhân dân, hoạt động phụng vụ sự phát triển chung của quê hương, đất nước.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được đó, hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế như: Giám sát 1 số chuyên đề có lúc còn mang tính hình thức; Việc đôn đốc, theo dõi thực hiện kết luận sau giám sát của Thường trực HĐND, các Ban HĐND xã trên 1 số lĩnh vực chưa được thường xuyên; việc giám sát giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, công tác hòa giải ở cơ sở còn hạn chế; một số đại biểu HĐND chưa làm tròn trách nhiệm của người đại biểu dân cử trong lĩnh vực giám sát, chưa dành thời gian cần thiết cho hoạt động của HĐND.
Từ thực tế hoạt động thời gian qua, để phát huy hiệu quả vai trò của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND xã trong thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương thì nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt.
B. PHẦN NỘI DUNG
- Cơ sở lý luận
1. Khái niệm HĐND, giám sát, giám sát chuyên đề của HĐND
Theo Điều 6: Luật tổ chức chính quyền địa phương định nghĩa: Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên
Theo Điều 87 Luật tổ chức chính quyền địa phương: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân được quy định: Hội đồng nhân dân thực hiện quyền giám sát của mình tại kỳ họp Hội đồng nhân dân và trên cơ sở hoạt động giám sát của Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân, các Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân. Hội đồng nhân dân quyết định nội dung giám sát theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân trình trên cơ sở các kiến nghị của Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và ý kiến, kiến nghị của cử tri địa phương. Hội đồng nhân dân thực hiện quyền giám sát thông qua các hoạt động sau đây: Xem xét báo cáo công tác của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp; Xem xét báo cáo của Ủy ban nhân dân cùng cấp về tình hình thi hành Hiến pháp, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp; Xem xét văn bản của Ủy ban nhân dân cùng cấp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp; Xem xét trả lời chất vấn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy viên Ủy ban nhân dân, Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp; Thành lập Đoàn giám sát về một vấn đề nhất định khi xét thấy cần thiết và xem xét kết quả giám sát của Đoàn giám sát.
Theo Điều 2 của Luật hoạt động Giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân ngày 20 tháng 11 năm 2015 giải thích từ ngữ: Giám sát là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý.
Giám sát chuyên đề: Chuyên đề: Theo Từ điển Tiếng Việt, “chuyên đề” có nghĩa là “ vấn đề chuyên môn có giới hạn được nghiên cứu riêng”.
Giám sát chuyên đề: Được hiểu là giám sát về một vấn đề, chuyên sâu một chuyên môn nào đó. Giám sát chuyên đề là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá vấn đề hoặc hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật.
Theo Điều 57 Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, giám sát chuyên đề là một trong 5 hoạt động giám sát của HĐND.
2. Nguyên tắc, mục đích, các bước giám sát chuyên đề
Về Nguyên tắc giám sát gồm:Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; Đảm bảo khách quan, công khai, minh bạch, hiệu quả; Không làm cản trở đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát.
Về mục đích giám sát: Đánh giá việc thi hành Hiến pháp, pháp luật nhà nước, nghị quyết của HĐND ở đơn vị chịu sự giám sát; Làm cơ sở để thẩm tra báo cáo, dự thảo nghị quyết, tham mưu ban hành những quyết sách khả thi, giải quyết bức xúc trong nhân dân, thể hiện trách nhiệm của người đại biểu dân cử; Góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của đơn vị chịu sự giám sát.
Giám sát chuyên đề của HĐND: Điều 62 Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 qui định việc HĐND thực hiện hoạt động giám sát chuyên đề. Căn cứ chương trình giám sát, Hội đồng nhân dân ra nghị quyết thành lập Đoàn giám sát chuyên đề theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân.
Nghị quyết của Hội đồng nhân dân về việc thành lập Đoàn giám sát phải xác định rõ đối tượng, phạm vi, nội dung, kế hoạch giám sát, thành phần Đoàn giám sát và cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát.
Đoàn giám sát do Chủ tịch Hội đồng nhân dân hoặc Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân làm Trưởng đoàn, các thành viên khác gồm Ủy viên của Thường trực Hội đồng nhân dân, đại diện Ban của Hội đồng nhân dân và một số đại biểu Hội đồng nhân dân. Đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp, tổ chức thành viên của Mặt trận có thể được mời tham gia Đoàn giám sát.
Đoàn giám sát có những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
- Xây dựng đề cương báo cáo để cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát báo cáo;
- Thông báo nội dung, kế hoạch, đề cương báo cáo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát chậm nhất là 15 ngày kể từ ngày Hội đồng nhân dân ra nghị quyết thành lập Đoàn giám sát; thông báo chương trình và thành phần Đoàn giám sát chậm nhất là 10 ngày trước ngày Đoàn tiến hành làm việc với cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát;
- Thực hiện đúng nội dung, kế hoạch giám sát;
- Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát báo cáo bằng văn bản, cung cấp thông tin, tài liệu có liên quan đến nội dung giám sát, giải trình vấn đề mà Đoàn giám sát quan tâm;
- Xem xét, xác minh, mời chuyên gia tư vấn về vấn đề mà Đoàn giám sát xét thấy cần thiết;
- Khi phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân thì Đoàn giám sát có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan áp dụng các biện pháp cần thiết để kịp thời chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật và khôi phục lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân bị vi phạm; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xử lý, xem xét trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật;
- Khi kết thúc hoạt động giám sát, Đoàn giám sát báo cáo kết quả giám sát để Hội đồng nhân dân xem xét tại kỳ họp gần nhất.
Trước khi báo cáo Hội đồng nhân dân, Đoàn giám sát báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân về kết quả giám sát.
Hội đồng nhân dân xem xét báo cáo của Đoàn giám sát theo trình tự sau đây:
- Đoàn giám sát báo cáo kết quả giám sát;
- Đại diện cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát báo cáo, giải trình;
- Hội đồng nhân dân thảo luận.
Trong quá trình thảo luận, đại diện Đoàn giám sát có thể trình bày bổ sung về những vấn đề liên quan;
- Hội đồng nhân dân ra nghị quyết về vấn đề được giám sát. Nội dung nghị quyết giám sát chuyên đề theo quy định tại khoản 4 Điều 16 của Luật này.
Nghị quyết giám sát được gửi đến cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
II. Thực trạng của vấn đề
1. Đặc điểm tình hình
Sơn Hàm là xã miền núi, nằm ở phía Đông Nam của huyện Hương Sơn tỉnh Hà Tĩnh, vị trí địa lý. Phía Bắc giáp thị trấn Phố Châu; Phía Đông giáp xã Sơn Phú; Phía Nam giáp xã Sơn Trường và xã Thọ Điền, huyện Vũ Quang; Phía Tây giáp xã Sơn Tây và Quang Diệm, thu nhập chính của người dân dựa vào sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và vườn đồi. Tuy nhiên trong thời gian qua nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cấp Đảng, Chính quyền địa phương, nhờ sự ủng hộ nhiệt tình của người dân nên mọi hoạt động tại địa phương luôn được thực hiện sôi nổi, mang lại hiệu quả cao, ý thức chấp hành pháp luật của người dân được nâng lên rõ rệt, các tệ nạn xã hội giảm đáng kể, cuộc sống của người dân được cải thiện, góp phần ổn định Kinh tế - An ninh - Trật tự- Xã hội trên địa bàn.
Tổ chức của Hội đồng nhân dân xã Sơn Hàm: Nhiệm kỳ 2021-2026 Về số lượng xã được bầu 21 đại biểu, bầu đủ 21 đại biểu. Cơ cấu người trúng cử đại biểu HĐND xã như sau: Nam 16 người chiếm 76,19%; Nữ 5 người chiếm 23,8%; Đảng viên: 19 người chiếm 90,47%; quần chúng 2 người chiếm 9,52%; Tái cử: 12 chiếm 57,14%. Thành phần người trúng cử đại biểu HĐND xã: Đảng 02 người chiếm 8%; chuyên trách HĐND 01 người chiếm 0,47%; chính quyền 04 người chiếm 19,04%; UBMTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội 05 người chiếm 23,80%; sự nghiệp 01 người chiếm 0,47%, thôn 08 người chiếm 38,09% .
Trình độ của đại biểu trúng cử:
Chuyên môn: ĐH: 12 người chiếm 57,14%; Trung cấp: 01 người chiếm 4,76%;
Chính trị: Cao cấp: 02 người chiếm 9,52%; Trung cấp: 11 người chiếm 52,38%; Sơ cấp : 2 người 9,52%; THPT: 18 người chiếm 85,71%; THCS: 3 người chiếm 24,39%.
Về số lượng đại biểu chuyên trách: Thường trực Hội đồng nhân dân có 02 đồng chí trong đó đồng chí Chủ tịch HĐND xã kiêm nhiệm, 01 đồng chí Phó chủ tịch HĐND xã là đại biểu chuyên trách.
Hoạt động của HĐND xã Sơn Hàm luôn được đổi mới về nội dung, hình thức để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ cũng như phù hợp với tình hình thực tế, bối cảnh của thời đại. Một trong những nỗ lực lớn nhất trong việc nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND là công tác giám sát được quan tâm và có những chuyển biến tích cực; chất lượng các cuộc giám sát ngày càng đi vào chiều sâu và có hiệu quả, nhất là các cuộc giám sát chuyên đề.
2. Kết quả hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm
Xác định giám sát là một trong những chức năng chủ yếu của Hội đồng nhân dân. Ngay sau khi tổ chức thành công Kỳ họp thứ Nhất HĐND xã Sơn Hàm khoá XX, nhiệm kỳ 2021-2026, kiện toàn bộ máy chính quyền địa phương thì HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND xã đã tăng cường công tác giám sát trên tất cả các lĩnh vực. Ngoài giám sát thường xuyên theo chức năng quy định. Hoạt động giám sát chuyên đề được HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND xã đặc biệt chú trọng, xây dựng kế hoạch cụ thể và triển khai thực hiện hiệu quả.
Năm 2022 và năm 2023, Hội đồng nhân dân, Thường trực HĐND, Ban Pháp chế, Ban KT-XH HĐND xã đã tổ chức được 9 cuộc giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND, Hội đồng nhân dân xã, Ban Kinh tế -xã hội, Ban Pháp chế Hội đồng nhân dân xã về những vấn đề được nhiều cử tri, đại biểu quan tâm. Chất lượng hoạt động giám sát ngày càng được nâng lên. Trong hoạt động giám sát, các đại biểu đã phát huy vai trò, trách nhiệm của mình, tham gia nhiều ý kiến, kiến nghị xác đáng với cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát. Qua các cuộc giám sát đã kịp thời phát hiện, kiến nghị với các cơ quan chức năng khắc phục những hạn chế trong công tác chỉ đạo, điều hành. Hội đồng nhân dân xã đôn đốc thực hiện các thông báo, kết luận sau giám sát kịp thời.
Đặc biệt HĐND xã đã chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức được các giám sát chuyên đề có chất lượng. Khẳng định, giám sát chuyên đề của HĐND là giám sát quan trọng nhất nên trong kỳ họp thứ Nhất HĐND xã Sơn Hàm đã thảo luận nghiêm túc, thống nhất Nghị quyết về Chương trình Giám sát chuyên đề của Hội đồng nhân dân xã năm 2022 gồm 2 chuyên đề: Chuyên đề 1: Giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 82/NQ-HĐND ngày 16/4/2021 của Hội đồng nhân dân xã Quy định về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới xã Sơn Hàm năm 2021. Qua giám sát, khẳng định việc ban hành, tổ chức thực hiện Nghị quyết số 82/NQ-HĐND ngày 16/4/2021 của Hội đồng nhân dân xã Quy định về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới xã Sơn Hàm năm 2021 phù hợp, rất hiệu quả với tình hình thực tiễn của địa phương, góp phần vào công tác bảo vệ môi trường, góp phần nâng cao các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới. Từ đó, định hướng trong thời gian tới, Hội đồng nhân dân xã sẽ xem xét tiếp tục ban hành các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới năm 2022 thực sự có hiệu quả. Qua giám sát cũng chỉ ra rất nhiều hạn chế: Một số cơ chế, chính sách hỗ trợ tuy không hạn chế số lượng đăng ký nhưng bà con chưa tận dụng được, đăng ký và thực hiện số lượng được ít như hỗ trợ xây dựng bể ủ phân vi sinh bằng bể ủ nổi; Mặc dù huyện, xã quan tâm ban hành chính sách cải tạo vườn để xóa bỏ vườn tạp nhằm phát triển kinh tế vườn, nhưng kết quả cải tạo vườn hộ và tổ chức sản xuất vườn của người dân đang còn hạn chế, không có hộ nào thực hiện được cải tạo vườn, lắp đặt hệ thống tưới tiên tiến để hưởng chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết số 82/NQ-HĐND ngày 16/4/2021. Công tác tuyên truyền tuy đã được triển khai nhưng nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu, thiếu chiều sâu. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc, tổ chức thực hiện ở một số cán bộ chi đạo, một số thôn chưa được tập trung cao dẫn đến hiệu quả thực hiện chính sách ở thôn còn thấp. Một số hộ thụ hưởng chính sách nhưng trong quá trình lắp đặt, sử dụng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt chưa đúng quy trình, quy định. Từ kết quả giám sát, Đoàn giám sát có những kiến nghị, đề xuất để UBND xã, Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội xã có sự quan tâm, phối hợp, tuyên truyền đến các hộ dân tận dụng tối đa các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền để Nghị quyết đi vào đời sống nhân dân, phát động phong trào, kiểm tra, nhắc nhở, đồng hành hỗ trợ, vận động đoàn viên, hội viên tích cực tham gia. Các Đại biểu HĐND xã, Ban cán sự các thôn tiếp tục tuyên truyền, tổ chức giám sát các đối tượng đã được hưởng chính sách của Nghị quyết số 82/NQ-HĐND ngày 16/4/2021 của Hội đồng nhân dân xã để đảm bảo tính hiệu quả, lâu dài.
Hội đồng nhân dân xã Giám sát chuyên đề 2: Giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 15/NQ-HĐND ngày 31/12/2021 của Hội đồng nhân dân xã Sơn Hàm về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh năm 2022. Giám sát Uỷ ban nhân dân xã Sơn Hàm, thôn Liên Sơn, thôn Bình Sơn. Dự kiến, HĐND xã giám sát chuyên đề này vào ngày 7/11/2022. Việc lựa chọn giám sát chuyên đề về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh năm 2022 vì đây là nhiệm vụ thường xuyên, xuyên suốt cả năm 2022, thông qua việc giám sát đánh giá kết quả đạt được, làm rõ những tồn tại, hạn chế, những vướng mắc, các nguyên nhân khách quan, chủ quan trong quá trình tổ chức thực hiện Nghị quyết. Trên cơ sở đó đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng năm 2022, đạt các chỉ tiêu mà Nghị quyết đề ra.
Nhìn chung, các cuộc giám sát tiếp tục được đổi mới phương pháp, cách làm, đạt hiệu quả cao.
III. Các biện pháp đã tiến hành nhằm giải quyết vấn đề
Để nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã, HĐND xã đã có những biện pháp, các bước cụ thể tiến hành để thực hiện tốt giám sát chuyên đề, cụ thể như sau:
- Tăng cường thu thập thông tin, xây dựng chương trình và lựa chọn nội dung giám sát chuyên đề sao cho phù hợp. Cần chọn “đúng” và “trúng” vấn đề cần giám sát, đảm bảo đúng thẩm quyền, đúng đối tượng, tránh sự trùng lặp với các hoạt động tương tự của các cơ quan khác trên địa bàn (như cấp ủy, MTTQ xã,..).
- Xây dựng kế hoạch giám sát chi tiết, đề cương và chương trình giám sát cụ thể: Xác định mục đích, yêu cầu, phạm vi, đối tượng, địa điểm, thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc của cuộc giám sát. Cần lựa chọn những người có năng lực, có kinh nghiệm tham gia Đoàn. Xây dựng đề cương báo cáo: Căn cứ vào nội dung giám sát và đơn vị chịu sự giám sát để xây dựng đề cương báo cáo cùng với các biểu mẫu kèm theo cho phù hợp, đảm bảo khoa học, phản ánh được hết các nội dung mà Đoàn giám sát cần nắm bắt. Lịch trình giám sát được xây dựng xuyên suốt, ghi rõ ngày, giờ, nội dung công việc, đại biểu tham dự,.. để các thành viên trong đoàn nắm được và chủ động tham gia.
- Tài liệu phục vụ giám sát: Phải được chuẩn bị sớm, đầy đủ và có tính hệ thống tất cả các tài liệu liên quan đến nội dung giám sát.
- Tổ chức giám sát: Trước khi đi giám sát, tổ chức họp Đoàn giám sát, phân công nhiệm vụ cụ thể cho mỗi thành viên nghiên cứu chuyên sâu một số nội dung trong báo cáo cần trao đổi để mọi người chủ động, sao cho thành viên nào cũng được phát biểu và các ý kiến không trùng lặp nhau. Nếu có nhiều nội dung cần khảo sát, có thể chia đoàn thành các nhóm nhỏ để nắm bắt được nhiều thông tin.
- Xây dựng dự thảo báo cáo kết quả giám sát: Dự thảo báo cáo kết quả giám sát là sản phẩm cuối cùng của Đoàn giám sát, do đó phải được viết đầy đủ, bố cục rõ ràng. Báo cáo khách quan, đánh giá đúng việc, đúng người. Nêu được những ưu điểm, chỉ rõ những khuyết điểm, hạn chế tồn tại và nguyên nhân cũng như giải pháp khắc phục. Đặc biệt, qua giám sát Đoàn giám sát phát hiện ra những bất cập, vướng mắc do từ cơ chế, chính sách và đưa ra được những kiến nghị bổ sung, sửa đổi góp phần khảng định vị thế của HĐND trong hoạt động giám sát.
- Tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc thực hiện các ý kiến kiến nghị sau giám sát chuyên đề của HĐND. Nếu không thực hiện hoặc chuyển biến chậm, có thể “tái giám sát” về những vấn đề này thông qua các hoạt động của HĐND, như nêu vấn đề thảo luận tại kỳ họp HĐND, chất vấn, giải trình giữa hai kỳ họp HĐND,…
- Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các hoạt động của HĐND; ban hành nghị quyết chuyên đề về sự lãnh đạo của Đảng trong các hoạt động của HĐND
IV. Hiệu quả của sáng kiến
Trong thời gian qua, hoạt động giám sát chuyên đề được HĐND xã hết sức quan tâm và xem đây là nhiệm vụ trọng tâm của HĐND. Thông qua hoạt động giám sát đã phát hiện những tồn tại, vướng mắc yêu cầu tổ chức, cá nhân liên quan khắc phục và giải quyết kịp thời góp phần ổn định tình hình, phát triển kinh tế - xã hội, hoàn thành đạt và vượt các chỉ tiêu cấp trên và HĐND xã giao, trong năm cũng không có đơn thư khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp. Cử tri và nhân dân ngày càng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền địa phương.
V. Khả năng áp dụng và triển khai
Việc áp dụng và thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm hiện nay đang được thực hiện có hiệu quả và có khả năng nhân rộng trên tất cả các địa bàn để hoạt động của HĐND, hoạt động giám sát của HĐND xã ngày càng chất lượng, khẳng định được vị thế, vai trò, chức năng của cơ quan quyền lực cao nhất tại địa phương.
VI. Ý nghĩa của sáng kiến
Thực hiện tốt chức năng giám sát chuyên đề của HĐND có thể đánh giá việc chấp hành pháp luật và nghị quyết HĐND của địa phương, các cơ quan, đơn vị để kịp thời đưa ra những đề xuất, kiến nghị để khắc phục những tồn tại, hạn chế; đồng thời kiểm chứng tính đúng đắn, phù hợp với thực tiễn của các nghị quyết đã được HĐND thông qua để kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành chính sách, chủ trương mới phù hợp với thực tiễn, góp phần đưa nghị quyết HĐND đi vào cuộc sống, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của cử tri và nhân dân.
- PHẦN KẾT LUẬN
I. Bài học kinh nghiệm
Để góp phần phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thực hiện tốt vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương việc nâng cao chất lượng giám sát chuyên đề của HĐND xã là hết sức cần thiết. Trong quá trình tổ chức các hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã, HĐND xã rút ra được bài học kinh nghiệm như:
- Công tác tham mưu, đề xuất của Phó chủ tịch HĐND xã có ý nghĩa hết sức quan trọng. Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân xã là đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách cần không ngừng học hỏi, nâng cao năng lực trong việc tham mưu, đề xuất với HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND tổ chức các cuộc giám sát chuyên đề phù hợp với tình hình của địa phương, những nội dung mà cử tri quan tâm.
- Trong việc thành lập Đoàn giám sát, cần lựa chọn những người có năng lực, am hiểu và có kinh nghiệm, có thể mời các Ban cùng tham gia phối hợp. Thành phần tham gia đoàn giám sát phải hiểu biết lĩnh vực chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn. Đồng thời, các thành viên đoàn giám sát cần tích cực nghiên cứu để phát hiện, kiến nghị khắc phục những hạn chế, khó khăn, vướng mắc....
- Để nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề HĐND, cần thực hiện tốt việc lựa chọn nội dung, xác định phạm vi và đối tượng giám sát là yếu tố quan trọng, việc lựa chọn nội dung giám sát đúng trọng tâm, trọng điểm sẽ quyết định đến chất lượng và hiệu quả của giám sát chuyên đề; nội dung phải tập trung vào các vấn đề trọng tâm, bức xúc mà đại biểu HĐND, cử tri và Nhân dân quan tâm. Nếu nội dung giám sát chuyên đề dàn trải, không phù hợp thì cuộc giám sát không đạt chất lượng.
- Muốn giám sát một chuyên đề có hiệu quả thì nội dung giám sát cần cụ thể hóa thông qua đề cương báo cáo. Việc xây dựng đề cương báo cáo giám sát phải chi tiết, có tính tổng hợp, khái quát được vấn đề giám sát để xây dựng báo cáo đúng trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các nhận định, đánh giá, giải pháp khắc phục tồn tại, có ý kiến, kiến nghị xác đáng. Để có 1 đề cương báo cáo cần phải nghiên cứu kỹ chuyên đề, các văn bản lãnh đạo chỉ đạo của cấp ủy Đảng, Chính quyền các cấp, cần tham khảo các bộ phận chuyên môn, nhất là HĐND cấp huyện.
- Sự phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội xã kịp thời nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của cử tri và bà con nhân dân, những “điểm nóng” “điểm nghẽn” cần quan tâm, giám sát, giải quyết.
- Khi tham mưu xây dựng báo cáo kết quả giám sát, cần xin ý kiến Trưởng Đoàn về bố cục chi tiết của báo cáo. Sau khi hoàn thành gửi xin ý kiến góp ý của từng thành viên trong Đoàn giám sát và cơ quan, đơn vị, cá nhân chịu sự giám sát trước khi ban hành. Kết luận giám sát đánh giá một cách toàn diện vấn đề giám sát, các kiến nghị giám sát được các đối tượng giám sát tiếp thu, thực hiện nghiêm túc nhằm phát huy ưu điểm, khắc phục tồn tại hạn chế. Kết quả giám sát phải được công khai để đơn vị, cử tri và Nhân dân theo dõi, giám sát. Sau giám sát, cần theo dõi, đôn đốc đến cùng việc thực hiện các kiến nghị để đánh giá đúng kết quả, hiệu lực giám sát…
II. Kiến nghị đề xuất
Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai sáng kiến có hiệu quả như nêu trên, tôi xin có một số ý kiến đề xuất, kiến nghị như sau:
Thứ nhất, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền đối với hoạt động của HĐND đặc biệt là hoạt động giám sát chuyên đề. Thực tế cho thấy, nơi nào cấp ủy Đảng quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, chặt chẽ và chăm lo đến tổ chức, bộ máy, định hướng nội dung hoạt động, bố trí đúng cán bộ cho HĐND thì nơi đó hoạt động của HĐND có hiệu quả. Do đó, đòi hỏi cấp ủy ở cơ sở cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của HĐND, đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của cấp ủy Đảng ở địa phương đối với hoạt động của HĐND, quan tâm công tác quy hoạch, đào tạo, phân công cán bộ có tâm, có tầm làm công tác HĐND tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ. Đồng chí chủ tịch HĐND xã, Thị trấn phải thực sự trách nhiệm, quan tâm đến hoạt động của HĐND, TT HĐND, các Ban HĐND.
Thứ 2, cần quy định biện pháp chế tài cụ thể để đảm bảo các kiến nghị sau giám sát các cơ quan chức năng của HĐND các cấp được các cơ quan hành chính Nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp thu, chấn chỉnh một cách nhanh chóng, kịp thời, tránh tình trạng nhắc đi nhắc lại nhiều lần như hiện nay.
Thứ 3, ngoài việc được tập huấn chung vào đầu các nhiệm kỳ, cần tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng chuyên sâu cần thiết theo từng lĩnh vực để đại biểu HĐND, HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND cấp xã thực hiện tốt hơn chức năng giám sát của mình.
Trên đây là báo cáo sáng kiến kinh nghiệm đề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND xã Sơn Hàm”, kính đề nghị Hội đồng xét sáng kiến kinh nghiệm xem xét, công nhận. Vì thời gian có hạn, trình độ chuyên môn còn hạn chế nên rất mong nhận được ý kiến nhận xét, đánh giá của Hội đồng xét sáng kiến để bài viết từng bước hoàn chỉnh và áp dụng có hiệu quả hơn nữa.
CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM BẢN QUYỀN
Tôi xin cam kết sáng kiến này không sao chép hoặc vi phạm bản quyền.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
Hà Thị Thúy